Türkmen Türkçesi veya Türkmence Türkmenistan'ın resmi dili olup nüfusun %90'ı (3.500.000 kişi) tarafından konuşulan bir::Türk dilidir. Ayrıca İran'da 2.000.000, Afganistan'da ise 500.000 kişilik azınlıklar tarafından konuşulur. Türk dilleri'nin Oğuz (Batı) lehçesine ait olan bu dil Türkiye ve Azerbaycan Türkçelerine büyük benzerlik gösterir.
Konu başlıkları
1 Alfabe 2 Dilbilgisi 3 Zamirler 4 Fiiller
4.1 Şimdiki Zaman 4.2 Geniş Zaman 4.3 Gelecek Zaman 4.4 Görülen Geçmiş Zaman 4.5 Öğrenilen Geçmiş Zaman
Alfabe
A ,a ,B ,b ,Ç ,ç ,D ,d ,E ,e ,Ä ,ä , F ,f ,G ,g ,H ,h ,İ ,i ,J ,j ,Ž ,ž ,K , k ,L ,l ,M ,m ,N ,n ,Ň ,ň ,O ,o , Ö ,ö ,P ,p ,R ,r ,S ,s ,Ş ,ş ,T ,t , U ,u ,Ü ,ü ,W ,w ,Y ,y ,Ý ,ý ,Z ,z.
Türkmenistan alfabesinde Türkiye alfabesinden farklı olan harfler şunlardır:
ä: açık e
j: c
ž: j
ň: genizsi n
w: v
ý: y
y: ı
Dilbilgisi
Zamirler
1-Şahıs Zamirleri
Türkmence şahıs zamirleri aşağı yukarı Türkiye Türkçesindeki gibidir:
Men, sen, ol, biz, siz, olar
Yönelme hallerinde n>ň değişmesi olur:
maňa, saňa, oňa
2-İşaret Zamirleri
Türkmence işaret zamirleri şunlardır: Bu, şu, ol, şol.
Çekimli hallerde;
- "Bu" işaret zamiri "m" ile başlar.
- Ek ile zamirlerin aralarına "n" sesi girer.
- Yönelme hallerinde ise n>ň değişmesi olur.
muny: bunu, muňa: buna, onuň: onun
Fiiller
Şimdiki Zaman
-ýar, -ýär Şimdiki Zaman Eki + Şahıs Ekleri
Şimdiki Zaman
Olumlu Olumsuz
gelýärin
geliyorum okaýaryn
okuyorum gelmeýärin
gelmiyorum okamaýaryn
okumuyorum
gelýärsiň
geliyorsun okaýarsyň
okuyorsun gelmeýärsiň
gelmiyorsun okamaýarsyň
okumuyorsun
gelýär
geliyor okaýar
okuyor gelmeýär
gelmiyor okamaýar
okumuyor
gelýäris
geliyoruz okaýarys
okuyoruz gelmeýäris
gelmiyoruz okamaýarys
okumuyoruz
gelýärsiňiz
geliyorsunuz okaýarsyňyz
okuyorsunuz gelmeýärsiňiz
gelmiyorsunuz okamaýarsyňyz
okumuyorsunuz
gelýärler
geliyorlar okaýarlar
okuyorlar gelmeýärler
gelmiyorlar okamaýarlar
okumuyorlar
Geniş Zaman
Geniş Zaman
Olumlu Olumsuz
gelerin
gelirim okaryn
okurum gelmerin
gelmem okamaryn
okumam
gelersiň
gelirsin okarsyň
okursun gelmersiň
gelmezsin okamarsyň
okumazsın
geler
gelir okar
okur gelmez
gelmez okamaz
okumaz
geleris
geliriz okarys
okuruz gelmeris
gelmeyiz okamarys
okumayız
gelersiňiz
gelirsiniz okarsyňyz
okursunuz gelmersiňiz
gelmezsiniz okamarsyňyz
okumazsınız
gelerler
gelirler okarlar
okurlar gelmezler
gelmezler okamazlar
okumazlar
Gelecek Zaman
Türkmence gelecek zamanda şahıslara göre fiil çekimi yoktur. Bunun yerine zamirler kullanılır.
Gelecek Zaman
Olumlu Olumsuz
men geljek
geleceğim men okajak
okuyacağım men geljek däl
gelmeyeceğim men okajak däl
okumayacağım
sen geljek
geleceksin sen okajak
okuyacaksın sen geljek däl
gelmeyeceksin sen okajak däl
okumayacaksın
ol geljek
gelecek ol okajak
okuyacak ol geljek däl
gelmeyecek ol okajak däl
okumayacak
biz geljek
geleceğiz biz okajak
okuyacağız biz geljek däl
gelmeyeceğiz biz okajak däl
okumayacağız
siz geljek
geleceksiniz siz okajak
okuyacaksınız siz geljek däl
gelmeyeceksiniz siz okajak däl
okumayacaksınız
olar geljek
gelecekler olar okajak
okuyacaklar olar geljek däl
gelmeyecekler olar okajak däl
okumayacaklar
Görülen Geçmiş Zaman
Görülen Geçmiş Zaman
Olumlu Olumsuz
geldim
geldim okadym
okudum gelmedim
gelmedim okamadym
okumadım
geldiň
geldin okadyň
okudun gelmediň
gelmedin okamadyň
okumadın
geldi
geldi okady
okudu gelmedi
gelmedi okamady
okumadı
geldik
geldik okadyk
okuduk gelmedik
gelmedik okamadyk
okumadık
geldiňiz
geldiniz okadyňyz
okudunuz gelmediňiz
gelmediniz okamadyňyz
okumadınız
geldiler
geldiler okadylar
okudular gelmediler
gelmediler okamadylar
okumadılar
Türkmencenin imlasına bağlı olarak:
Üçüncü şahıslarda görülen geçmiş zaman eki her zaman -dy, -di şeklinde yazılır.
İki ya da daha fazla heceden sonra tüm şahıslarda bu durum görülür.
- düşündim, düşündiň, düşündi, düşündik, düşündiňiz, düşündiler
Öğrenilen Geçmiş Zaman
Öğrenilen Geçmiş Zaman I
Olumlu Olumsuz
gelipdirin
gelmişim okapdyryn
okumuşum gelmändirin
gelmemişim okamandyryn
okumamışım
gelipdirsiň
gelmişsin okapdyrsyň
okumuşsun gelmändirsiň
gelmemişsin okamandyrsyň
okumamışsın
gelipdir
gelmiş okapdyr
okumuş gelmändir
gelmemiş okamandyr
okumamış
gelipdiris
gelmişiz okapdyrys
okumuşuz gelmändiris
gelmemişiz okamandyrys
okumamışız
gelipdirsiňiz
gelmişsiniz okapdyrsyňyz
okumuşsunuz gelmändirsiňiz
gelmemişsiniz okamandyrsyňyz
okumamışsınız
gelipdirler
gelmişler okapdyrlar
okumuşlar gelmändirler
gelmemişler okamandyrlar
okumamışlar
|
